Treść

Mapa Gminy

Szlaki turystyczne

Atrakcje turystyczne

Noclegi

Restauracje

Szlak partyzantów w Szynwałdzie

Położenie

Gmina Skrzyszów położona jest we wschodniej części województwa małopolskiego, przy granicy z województwem podkarpackim. Administracyjnie przynależy do powiatu tarnowskiego. W jej skład wchodzi pięć sołectw: Ładna, Łękawica, Pogórska Wola, Skrzyszów i Szynwałd. Siedzibą władz gminnych jest Skrzyszów.

Gmina leży na pograniczu dwóch jednostek fizyczno-geograficznych: Pogórza Ciężkowickiego i Płaskowyżu Tarnowskiego. Powoduje to znaczne zróżnicowanie hydrograficzne, klimatyczne, warunków glebowych oraz dużą różnorodność flory i fauny w jej obrębie.

Obszary chronionego krajobrazu

Znaczna część terenu gminy Skrzyszów znajduje się w granicach dwóch obszarów chronionego krajobrazu. 

Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego - został utworzony 1 stycznia 1996 r. W gminie swoim zasięgiem obejmuje głównie Szynwałd i Łękawicę. Obszar ten charakteryzuje się znacznie zróżnicowaną rzeźbą terenu. Występują na nim głównie lasy bukowe i grądy. Obfituje również w wiele zabytków kultury materialnej.

Jastrząbsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu - został utworzony 28 sierpnia 1996 r. W gminie swoim zasięgiem obejmuje głównie Pogórską Wolę. Na obszarze tym występują głównie bory sosnowo-dębowe i bory świeże, a także cenne torfowiska przejściowe i bory bagienne. Na terenie znajdują się również zabytki kultury materialnej.

Rzeźba terenu

Część gminy znajdująca się na obszarze Płaskowyżu Tarnowskiego, to równina charakteryzująca się falistością terenu, a deniwelacje na tym obszarze sięgają nie więcej niż 20 metrów. W plejstocenie istniała tu lodowcowa dolina pra-Dunajca, stąd też na tym terenie spotyka się piaszczyste wydmy porośnięte lasem sosnowym oraz charakterystyczne jeziorka polodowcowe.

Obszar gminy znajdujący się na terenie Pogórza Ciężkowickiego różni się znacznie od terenów północnych. Różnice występują zarówno w krajobrazie jak i wysokościach bezwzględnych. Dominują tu średnio nachylone stoki z dolinami i czynnymi osuwiskami.

Najwyższy punkt w gminie znajduje się w Łękawicy na wysokości 395,5 m n.p.m., natomiast najniższy w Skrzyszowie na wysokości 207,0 m n.p.m. w dolinie potoku Wątok przy granicy z Tarnowem.

Klimat lokalny

Tarnów i jego okolice nazywane są „polskim biegunem ciepła” czyli miejscem w Polsce o najwyższej temperaturze. Stąd też teren gminy znajduje się na obszarze, który charakteryzuje się najdłuższym okresem wegetacyjnym wynoszącym ok. 221 dni.

Wody powierzchniowe

Obszar gminy Skrzyszów położony jest w dorzeczu Dunajca i Wisłoki. Największym ciekiem wodnym jest Wątok, będący prawobrzeżnym dopływem rzeki Biała, przepływa on przez Szynwałd i Skrzyszów. Przez Szynwałd przepływa także potok Dulcza, będący lewobrzeżnym dopływem Wisłoki. Północna część gminy, Ładna i Pogórska Wola, odwadniana jest przez potok Chotowski.

Na terenie Szynwałdu występuje jedno niewielkie jeziorko tzw. Staw na Kępadłach, a w Pogórskiej Woli i Ładnej spotkać można zbiorniki wodne, powstałe w wyniku eksploatacji złóż piasku.

W latach 2012-2014 na potoku Korzeń został wybudowany zbiornik retencyjny Skrzyszów, którego głównym zadaniem jest zmniejszenie zagrożenia powodziowego Skrzyszowa oraz Tarnowa. Pełni on również funkcje rekreacyjne.

Pomniki przyrody na terenie gminy Skrzyszów

• Łękawica - Drzewostan przy kościele parafialnym pw. św. Mikołaja Biskupa
• Łękawica - Głaz narzutowy przy remizie OSP
• Pogórska Wola - Głaz narzutowy w lesie tzw. Diabelski kamień
• Skrzyszów - Drzewostan przy kościele parafialnym pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika
• Szynwałd - Drzewo - Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – na prywatnej posesji Szynwałd 499

Obiekty zabytkowe i dziedzictwa kulturowego

Na terenie gminy Skrzyszów zachowały się obiekty, które, znajdują się w rejestrze zabytków, jak i w ewidencji zabytków. Są to przede wszystkim zabytki architektury sakralnej takie jak kościoły i kapliczki ale również budynki drewniane. Na obszarze gminy wyodrębniono 75 stanowisk archeologicznych.

Do obiektów zabytkowych, wpisanych do rejestru zabytków należą:

• Łękawica - Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa (1906-1909)
• Pogórska Wola - Kościół drewniany pw. św. Józefa (1778)
• Pogórska Wola - Cmentarz wojenny nr 206 z I wojny światowej (kwatera na cmentarzu parafialnym)
• Skrzyszów - Kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika (1517)
• Szynwałd - Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Szkaplerznej (1910-1918)

Na terenie gminy znajduje się również kilkadziesiąt obiektów wpisanych do ewidencji zabytków. Są to przede wszystkich stare chałupy, domy i budynki gospodarcze, a także kaplice cmentarne i kapliczki. Budowle te pochodzą zazwyczaj z 2 połowy XIX w. oraz z początku XX w.

Źródła

Centralna Baza Danych Geologicznych  <https://baza.pgi.gov.pl/>

Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody <https://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/osystemie.jsf>

Rejestr Zabytków - NID <https://nid.pl/zasoby/rejestr-zabytkow-zasoby/>

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skrzyszów, cz. 1, Uwarunkowania wraz z diagnozą, Tarnów 2011