Treść

Zarys historii

Pierwsza wzmianka o wsi Łękawica pochodzi z roku 1344, kiedy to na prośbę Spicymira, kasztelana krakowskiego, Kazimierz Wielki potwierdził dawne przywileje nadane przez Bolesława Wstydliwego, Leszka Czarnego, i swego ojca Władysława Łokietka w odniesieniu do posiadłości kasztelana nabytych w drodze zamiany, kupna i darowizny. Dokument wśród innych dóbr wymienia miasto Tarnów wraz z okolicznymi wsiami, pomiędzy którymi jest i Łękawica i “które to wsie i miejsce, na którym wymienione miasto zostało lokowane zawsze od początku było rycerskie”. Zapis ten świadczy niezbicie, że Łękawica była wsią rycerską i założona została może za czasów Bolesława Wstydliwego, a może jeszcze wcześniej. Wiek XIV to okres intensywnego rozwoju osadnictwa na prawie czynszowym czyli niemieckim. Wzmianki o Łękawicy pojawiają się także w dokumentach XV i XVI wiecznych. W dokumencie z roku 1411 dotyczącym sporu o wysokość dziesięciny pieniężnej na rzecz biskupa krakowskiego występują nazwy wsi Łękawica Wielka i Łękawka (Łękawica Mała). W XV wieku istniał podział na powiaty sądowe, na bazie, którego z czasem utworzono powiaty skarbowe (podatkowe, administracyjne). Granice tych powiatów były płynne, jednak okolice Tarnowa przynależały do okręgu tarnowsko-pilzneńskiego (z uwagi na fakt, iż w tych dwóch miastach odbywały się posiedzenia sądów, w dokumentach występuje on raz jako okręg tarnowski, raz jako pilzneński – districtus Tarnoviensis i Pilsnensis – czasem pojawia się też określenie territorium Tharnoviensa”).

Nazwa Łękawica w tych dokumentach w XV wieku pojawia się dwukrotnie, w roku 1416 i 1447. W wieku XVI obszar tarnowski wykazywany jest w rejestrach podatkowych z lat 1504, 1505 i 1510. Tam też spotykamy Łękawicę jako jedną z wsi parafialnych. Powyższa rejestracja utrwalonych w dokumentach śladów istnienia Łękawicy dowodzi, że wieś ta zalicza się do najstarszych miejscowości regionu.

Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od łąk, których jeszcze dzisiaj jest w tej miejscowości dużo. Łąki (dawniej łęki) dały pierwotną nazwę Łękawa na określenie większej wsi, w odróżnieniu od mniejszej Łękawki (tę drugą nazwę nosi do dziś wioska sąsiednia). Z czasem Łękawa przekształciła się w Łękawicę.

Parafia

Źródła kościelne podają, że w roku 1350/51 parafia Łękawica opłaciła świętopietrze, co oznacza, że wieś należała do najstarszych w okolicy, skoro tu właśnie znajdowała się siedziba parafii. Jednocześnie jest to dowód, że przed tym rokiem w Łękawicy istniał już kościół – kamienny kościół, którego fundamenty i ściany dotąd istnieją i są widoczne w konstrukcji obecnego kościoła. Obok kościoła w Łękawicy stoi murowana z cegły dzwonnica z 1925 roku.

Edukacja

Pierwsza Szkoła Podstawowa w Łękawicy została wybudowana w 1859 roku przez mieszkańców gminy. Mieściła się ona w przykościelnym ogrodzie, którego część odstąpił proboszcz miejscowej parafii ks. Maciej Wojnowski. Był to drewniany budynek, który składał się z dwóch pomieszczeń. W jednym z nich odbywały się lekcje, w drugim zaś mieszkał nauczyciel. Zarówno szkoła jak i nauczyciel utrzymywani byli przez „Gromadę łękawicką”. Pierwsze zajęcia lekcyjne rozpoczęły się 1.09.1860 roku. Obowiązki nauczyciela w pierwszej szkole w Łękawicy objął Józef Dąbrowski. W miarę upływu czasu i zwiększania się liczby uczniów dotychczasowy budynek szkolny nie zaspokajał już w pełni potrzeb wsi. Dlatego też mieszkańcy wsi rozpoczęli starania o budowę nowej szkoły.

W 1912 roku przy staraniach ludności oraz ówczesnego wójta Filipa Włodka gmina nabyła 0,5 morgi gruntu jako plac pod przyszły budynek szkoły. W następnym roku opracowano plan i kosztorys nowej szkoły. Nie jest znana dokładna data oddania nowego budynku szkolnego. Wiadomo, że w roku szkolnym 1923/24 lekcje odbywały się już w nowej szkole, która składała się z czterech sal lekcyjnych. W 1925 roku w szkole przeprowadzono reorganizację. Dotychczasową dwuklasową Szkołę Podstawową zamieniono na pięcioklasową Publiczną Szkołę Powszechną Mieszaną.

Wybuch wojny 1.09.1939 roku przerwał pracę szkoły. Budynek szkolny zajęty został przez wojsko. W październiku 1939 roku szkoła w Łękawicy wznowiła działalność. Nauka odbywała się jednak pod niemieckim nadzorem. Obowiązywał zakaz uczenia historii, geografii, biologii i śpiewu oraz wszystkiego co miało jakikolwiek związek z polskością. Zabroniono także używania polskich podręczników. Początkowo uczono w szkole języka niemieckiego, z czasem jednak zniesiono nakazy uczenia tego języka.

Zakończenie II wojny światowej pozwoliło na wznowienie polskiej działalności szkoły w Łękawicy. W roku szkolnym 1945/46 tutejsza szkoła był już siedmioklasowa. Oprócz uczniów z Łękawicy do dwóch najstarszych klas uczęszczały także dzieci z Łękawki i Trzemesnej. Ze względu na zwiększającą się liczebność uczniów, nauka w starym przedwojennym budynku stawała się coraz trudniejsza.

W 1967 roku rozpoczęto prace przy budowie nowej szkoły. 20.09.1968 roku odbyła się uroczystość oddania nowego budynku Szkoły Podstawowej w Łękawicy. Zajęcia lekcyjne rozpoczęły się w październiku tego samego roku.

10.01.1973 roku odbyła się uroczystość nadania szkole imienia. Akt nadania ustalił nazwę szkoły w następującym brzmieniem: „Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Westerplatte w Łękawicy”. W historii tutejszej szkoły miało miejsce jeszcze jedno ważne wydarzenie.

1997 roku społeczność Łękawicy przekazała uczniom Sztandar. Piękna ręcznie haftowana chorągiew z wizerunkiem pomnika na Westerplatte oraz po drugiej stronie orła białego w koronie od tego momentu uświetnia wszystkie ważne patriotyczne uroczystości w naszej szkole i poza szkołą.

Obecnie Szkoła Podstawowa w Łękawicy kształci uczniów w klasach I – VIII. Jest wyposażona wpracownię komputerową, działają w niej liczne koła zainteresowań i organizacje uczniowskie.

W połowie lat dziewięćdziesiątych poprzedniego wieku podjęto również decyzję
o wybudowaniu nowego przedszkola, ponieważ stare przedszkole znajdowało się poza centrum Łękawicy, w adaptowanym parterowym domu mieszkalnym, pozbawionym centralnego ogrzewania i węzła sanitarnego. Zaplanowane przedszkole znalazło swoje miejsce w wybudowanym w 1999 roku domu wielofunkcyjnym, który znajduje się w samym centrum wsi – naprzeciw kościoła.

Instytucje

Na terenie Łękawicy działają:

• Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
• Ochotnicza Straż Pożarna
• Stowarzyszenie Rodzin Katolickich
• Koło Gospodyń Wiejskich "Czerwone Korale",
• Klub Sportowy KS „Łękawica”
• Koło Pszczelarskie Gminy Skrzyszów

Remiza OSP w Łękawicy

Dzięki pozyskanemu dofinansowaniu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich z osi 4 Leader w 2010 r. rozpoczęła się przebudowa, nadbudowa i rozbudowa budynku OSP w Łękawicy z przeznaczeniem części pomieszczeń na koło gospodyń wiejskich, klub młodzieżowy i kawiarenkę internetową.

Dwór z 1930 r. i zabudowania podworskie

Dwór-popularne określenie na szlachecki majątek ziemski, obejmujący pola uprawne, łąki, pastwiska, lasy. W Łękawicy istniał taki majątek należący do książąt Sanguszków. W wyniku parcelacji zabudowania dworskie i 35 ha ziemi nabyła Kuria Biskupia w Tarnowie. Dochody z tego gospodarstwa przeznaczone były na utrzymanie Seminarium Duchownego oraz księży emerytów. Od tej pory własnie własnośc Kurii nazywana była dworem. Tą tez nazwą określa się stojący wciąż budynek. Po II wojnie światowej majątek Kurii został odebrany i “dwór” kilkakrotnie zmieniał właściciela. Kolejno użytkowany był przez: Gminną Spółdzielnię (w latach 1948-1950), Państwową Stadninę Koni-Chyszów (1950-1953), Ośrodek Zaopatrzenia Robotniczego przy Zakładach Azotowych (1953-1958), Spółdzielnię “Ogrodnik-Pszczelarz” (1958-1982).W 1982 roku Kuria Biskupia odzyskała swoją własność i prowadzi gospodarstwo do dnia dzisiejszego.
 

Miejsca pamięci

Pomnik Poległych – W środku pomnik z I wojny światowej, po bokach z II wojny światowej. Odremontowany w 2004 roku. Dwie tablice pamiątkowe ku czci pomordowanych w czasie II Wojny Światowej.

Pomnik Pamięci Strażaków będący dużym , granitowym obeliskiem z okolicznościową tablicą pamiątkową. Znajdujący się przed budynkiem remizy OSP.

Walory krajobrazowe i turystyczne

Ponad 79% powierzchni gminy Skrzyszów zostało objęte obszarami chronionego krajobrazu tj: Jastrząbsko – Żdżarskim Obszarem Chronionego Krajobrazu i Obszarem Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego.

Na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego utworzono
i wpisano do ewidencji następujące pomniki przyrody żywej i nieożywionej leżące na terenie Łękawicy;

• dwie lipy przy kościele w Łękawicy,
• granitowy głaz polodowcowy (długości 186 cm, szerokości 77 cm, wysokości 55 cm) – naprzeciw kościoła przy rowie koło drogi 8,5 m od ogrodzenia kościoła (właściciel – Skarb Państwa).

Przez wieś przepływają dwa potoki: Strusinka i Zimna Woda, na terenie wsi zlokalizowane są również źródła wód geotermalnych.

Rolnictwo

Przez wieki głównym zajęciem mieszkańców Łękawicy była uprawa roli. Sprzyjała temu jakość tutejszej gleby. Łękawicę pokrywają gleby brunatne i pseudobielicowe wytworzone z lessów i utworów lessowych. Less ten jest prawdziwie mocno zdegradowany i często przemieszany z piaskiem i gliną, ale mimo to ziemia należy do kategorii urodzajnych.87, 9% użytków rolnych w klasie I – III (64, 4% całej powierzchni wsi).

Gospodarka

Z biegiem lat systematycznie pogłębiały się i nadal pogłębiają związki wsi z pobliskim miastem Tarnowem. Wpłynął na to zarówno rozwój komunikacji jak i fakt, że po wojnie bardzo dużo mieszkańców znajdowało pracę w przemyśle, handlu – głównie na terenie tego miasta.

Obecnie Łękawica posiada dogodne połączenie komunikacyjne z Tarnowem – kursują tu prywatni przewoźnicy. W 1988 roku doprowadzono tu gaz,
a w 1991 telefony (od 1992 r. telefony w Łękawicy przyłączone zostały do centrali
w Tarnowie). Do dnia dzisiejszego wybudowano wiele dróg asfaltowych. Droga powiatowa Skrzyszów – Łękawka jest na całej długości oświetlona wraz z wieloma bocznymi drogami. Został wyasfaltowany parking przy Ośrodku Zdrowia oraz w trakcie jest przebudowa budynku OSP. Wszystkie przystanki w miejscowości są wyremontowane i zadaszone. Do maja 2008 r. cała miejscowość zostanie skanalizowana. W ostatnim czasie uruchomiony został wodociąg i ujęcie wody źródlanej. Wieś Łękawica zasilana jest z wiejskiego ujęcia wody „Zimna Woda” – jeszcze nie w całości oddanego do użytku. Ujęcie wód podziemnych w Łękawicy, składa się z 3 studni o wydajności eksploatacyjnej: 390 m³ / dobę..

I tak, z typowo rolniczej, mało atrakcyjnej wsi, Łękawica przekształca się w podmiejską, atrakcyjną do zamieszkania i odpoczynku miejscowość.