Treść

Informacje ogólne

Szynwałd – to duża wieś należąca do gminy Skrzyszów, oddalona o 10 km od Tarnowa. Leży w północnej części Pogórza Ciężkowickiego, rozciągnięta południkowo, wzdłuż drogi Tarnów – Ryglice. Powierzchnia wsi wynosi 2317 ha, znajduje się w niej 731 budynków mieszkalnych i żyje 3107 osób

Powstanie wsi

Historia Szynwałdu sięga czasów prehistorycznych. Na terenie wsi w wyniku badań powierzchniowych, znaleziono wiele narzędzi kamiennych i fragmentów naczyń ceramicznych. W X w. na tym terenie istniała już prawdopodobnie jakaś niewielka osada wchodząca w skład państwa Wiślan. W 1333 r. kasztelan krakowski Spycimir, nabywa tereny wokół Tarnowa, i zakłada tam wsie, na prawie niemieckim lokuje m.in. Szynwałd. Spycymir zakładając wsie sprowadza do nich osadników i w ten sposób Szynwałd został zasiedlony częściowo ludnością niemiecką. Również pierwotna nazwa miejscowości – Schönwald, jest pochodzenia niemieckiego, z czasem uległa ona spolszczeniu. Oznacza ona piękny las, gdyż przed akcją osiedleńczą rosła tu Puszcza Karpacka, która została praktycznie cała wykarczowana pod pola uprawne. W 1344 r. po raz pierwszy w dokumentach pojawia się nazwa wsi. Pierwszym jej właścicielem był Spycimir, następnie Szynwałd znajduje się w posiadaniu Tarnowskich, Ostrogskich, Zamoyskich, Koniecpolskich, Lubomirskich i Sanguszków, aż do 1946 r.

Parafia

Parafia w Szynwałdzie jest fundacji rycerskiej Leliwitów – Tarnowskich. Dokładnie nie wiadomo kiedy powstała, w 1350 r. pojawia się w aktach pierwsza pewna wzmianka o parafii, gdzie zapisano że zapłaciła ona 7 skojców świętopietrza. Pierwszy kościół wybudowano prawdopodobnie wraz z powstaniem parafii. Nie zachowały się jednak żadne konkretne informacje na jego temat. Drugi istniał w latach 1555 – 1910. Był on drewniany, konsekrowany pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Obecny kościół pod wezwaniem NMP Szkaplerznej, został wybudowany w latach 1910-1920, z inicjatywy ks. Aleksandra Siemieńskiego w miejscu poprzedniego. Jest on w stylu neogotyckim, murowany z cegły i kamienia. Trójnawowy z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, z wieżą od frontu i dwiema kaplicami. Wieża jest czworoboczna, wysoka. Wewnątrz znajduje się wiele zabytkowych przedmiotów z XVI-XVIII wieku, ciekawa polichromia.

W 1891 r. z inicjatywy ks. Aleksandra Siemieńskiego w Szynwałdzie rozpoczynają działalność Siostry Służebniczki Starowiejskie. W 1903 r. powstaje duży dom dla sióstr, istniejący do dziś, w którym siostry prowadzą ochronkę dla dzieci, odbywały się tam również półkolonie, pomagano chorym, prowadzono tajne nauczanie, rekolekcje. W latach 1909 – 1949 działała Szkoła Gospodyń Wiejskich. Od 1961 r. znajduje się tam Dom Sióstr Emerytek. Obecnie siostry prowadzą w budynku Niepubliczne Przedszkole.

Edukacja

Pierwsze dokumenty świadczące o istnieniu w Szynwałdzie szkoły pochodzą z XVI w., nie wykluczone jest jednak, że mogła ona już działać dużo wcześniej. Z 1513 r. pochodzi informacja o odbywaniu się nauki w Szynwałdzie, w źródłach podawany jest minister eclesiae pracujący w parafii. Wiele zasług w edukacji mają siostry służebniczki, które organizowały ochronki, prowadziły Szkołę Gospodyń Wiejskich. Gwałtowny rozkwit szkolnictwa nastąpił w okresie powojennym. W latach 80-tych nauka odbywała się w czterech oddalonych od siebie budynkach. Warunki do nauki były tragiczne, dlatego postanowiono wybudować nową dużą szkołę, w budynku której obecnie funkcjonuje Zespół Szkoły Podstawowej nr 1. Najmłodsze dzieci mogą korzystać z Przedszkola Publicznego i Niepublicznego Przedszkola prowadzonego przez siostry zakonne.

Instytucje i organizacje

W Szynwałdzie działa wiele instytucji, które wpływają znacząco na jakość życia mieszkańców. Są to szkoły i przedszkola, ośrodek zdrowia, apteka, Agencja Pocztowa, Biblioteka Publiczna, Ochotnicza Straż Pożarna, Ludowy Klub Sportowy. Młodzież może rozwijać swoje talenty artystyczne w zespole muzycznym ‘Fiat – Zawsze Jesten Na Tak’ i w grupie teatralnej ‘Na Chwilę’.

Ciekawe miejsca

Na terenie Szynwałdu znajduje się wiele budynków wpisanych na listę zabytkowych, są to: Kościół Parafialny NMP Szkaplerznej, Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Starowiejskich, Kaplica cmentarna, domy i zabudowania gospodarcze z pocz. XX wieku, kierat. Przy drogach zobaczyć można ponad 50 różnych kapliczek i krzyży, niektóre pochodzą jeszcze z XIX w.

Istnieje również wiele pomników i tablic upamiętniających szynwałdzian poległych w czasie wojen i osób zasłużonych dla wsi. Są to tablice znajdujące się w kościele, szkole i przedszkolu. Pomnik poległych obok szkoły, pomnik w miejscu rozstrzelania trzech partyzantów, pomnik Józefa Grzegorza Wojtarowicza. Tablice poświęcone ks. Aleksandrowi Siemieńskiemu i Bronisławowi Dulębie.

Walory krajobrazowe i turystyczne

Cały teren Szynwałdu jest pagórkowaty, wznoszący się nad poziom morza w kierunku południowym, zbudowany ze skał fliszu karpackiego. W rzeźbie dominują szerokie, płaskie wierzchowiny, wysokości od 250 do 300 m npm., rozcięte dolinami potoków, zbocza wzniesień są łagodne. Najwyższy punkt Szynwałdu znajduje się w przysiółku Świniogóra, jest to wniesienie za kaplicą, wys. 365,5 m n.p.m. Z powodu budowy geologicznej, występują osuwiska ziemne, tworzące się zwłaszcza w okresie intensywnych opadów. Przez Szynwałd przepływają potoki: Wątok, Dulcza, Korzeń i kilka innych niewielkich cieków wodnych. Gleby są żyzne, o wysokiej klasie bonitacyjnej, 44,6% użytków rolnych należy do klas I-III. Klimat sprzyjający rolnictwu, gdyż okolice Tarnowa zaliczane są do najcieplejszych regionów w Polsce.

Prawie cały teren Szynwałdu (część położona na południe od drogi Tarnów-Skrzyszów-Szynwałd-Łęki Górne-Pilzno) włączony został do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego. Do ewidencji wpisano jeden pomnik przyrody żywej, jest to lipa drobnolistna, występują również rośliny i zwierzęta objęte w Polsce ochroną gatunkową. Do użytków ekologicznych zaliczone zostało oczko wodne o pow. 1 ha.

Przez Szynwałd przebiega fragment szlaku rowerowego Tarnów Rzędzin – Jamna, Widok ze szlaku. Urozmaicony krajobraz, liczne pamiątki historyczne i walory przyrodnicze, stwarzają dogodne warunki dla turystyki pieszej i rowerowej.

Rozwój gospodarczy

W ostatnich latach wieś uległa intensywnym przeobrażeniom. Poprawiła się infrastruktura, drogi są oświetlone, budowane są parkingi i chodniki. W latach 1956-1960 Szynwałd został zelektryfikowany, jest również w całości zgazyfikowany a w trakcie budowy jest wodociąg i kanalizacja. We wsi funkcjonuje system selektywnej zbiórki i usuwania odpadów komunalnych. Szynwałd ma dogodne połączenie komunikacyjne z Tarnowem, do którego jeździ kilku przewoźników. Pierwotnie była to wieś typowo rolnicza, obecnie średnie gospodarstwo ma powierzchnię ok. 4 ha. Najwięcej uprawia się pszenicy i mieszanek zbożowych, hoduje trzody chlewnej. Jednak znaczenie rolnictwa stale się zmniejsza, coraz więcej pół leży odłogiem, gdyż mieszkańcy znajdują zatrudnienie w innych sektorach gospodarki. W Szynwałdzie działa obecnie wiele sklepów, punktów usługowych i osób prowadzących różnorodną działalność gospodarczą.